مقاله بررسی اثر قلیا برروی پنبه در محیط مایكروویو

مقاله بررسی اثر قلیا برروی پنبه در محیط مایكروویو

قسمتی از متن:

مرسریزه بدون كشش (Caustisizing)

پنبه در حالت آزاد در سود سوزآور جمع شده (آب رفته) و در نتیجه ارتجاعیت و حجم آن افزایش می‌یابد. این خاصیت سود سوزآور برای تولید پارچه‌های پنبه‌ای با ارتجاعیت مثل لباس ورزشی، جوراب و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقدار جمع‌شدگی به غلظت سود سوزآور بستگی دارد بر اثر جمع‌شدگی پارچه، وزن در واحد سطح افزایش می‌یابد. مرسریزاسیون بدون كشش مقداری از جلای الیاف پنبه می‌كاهد ولی در عوض استحكام و میل جذبی آن برای رنگینه افزایش می‌یابد به علاوه پوشش الیاف پنبه نرسیده (مرده) در رنگرزی بهتر و رنگرزی یكنواخت‌تر می‌گردد. در انجام مرسریزاسیون بدون كشش، استفاده از مواد‌تر كننده مقاوم در مقابل قلیا، به یكنواخت‌تر نمودن و سریعتر كردن عمل كمك می‌كند (Leophen U). غلظت سود سوزآور و مدت زمان لازم برای مرسریزه بدون كشش به كیفیت پارچه بستگی دارد.

محلولهای غلیظ‌تر به زمان واكنش كوتاه‌تری احتیاج دارد. معمولاً برای مرسریزه‌ بدون كشش، از سود سوز‌آور با غلظت 20 درجه بومه استفاده می‌گردد و زمان لازم با توجه به غلظت سود سوزآور حدود 40 تا 60 ثانیه می باشد. چنانچه به دلایل مكانیكی نتوان زمان واكنش را كم انتخاب نمود. لازم است كه محلول سود سوزآور رقیق‌تر گردد (حدود 15 درجه بومی).

ساده‌ترین روش مرسریزه بدون كشش، پد كردن پارچه پنبه‌ای با محلول سودسوزآور محتوی تركننده مقاوم در مقابل قلیا می‌باشد. پس از پد شدن، كافی است به پارچه حدود 30 تا 90 ثانیه زمان داده می‌شود و سپس به كمك ماشین شستشوی مداوم، ابتدا گرم و سپس سرد آبكشی شود. غلتكهای فشار دهنده (فولارد) بین حمام‌ها، سود‌سوزآور را از پارچه جدا می‌كند. خنثی سازی سودسوزآور در آخرین حمام، مخصوصاً برای پارچه‌های ضخیم ضروری می‌باشد. مرسریزه‌ بدون كشش برای الیاف ویسكوز بایستی با دقت فراوان انجام گیرد چون سودسوزآور با غلظت حدود 10 درجه بومه میل به حل ویسكوز دارد و از این رو برای انجام مرسریزه بدون كشش روی الیاف ویسكوز غلظت‌های پائین‌تر از 8 درجه بومه توصیه می‌شود. خطر صدمه دیدن الیاف با اضافه كردن مقداری نمك طعام به محلول سود سوزآور كمتر می‌گردد. استفاده از هیدوركسید پتاسیم به جای سودسوزآور صدمه كمتری را به همراه داشته و بعلاوه زیردست پارچه هم نرمتر می باشد. ولی ازدیاد جذب رنگینه توسط الیاف چندان زیاد نیست. برای مرسریزه بدون كشش ویسكوز می‌توان از دستورهای 9 و 10 استفاده نمود. در دستور 9 پارچه به مدت زمان كافی در محلول سودسوزآور قرار گرفته و سپس آبكشی و خنثی می‌گردد در صورتیكه در دستور 10 پارچه بعد از پد شدن روی یك نوار نقاله قرار گرفته و پس از مدت زمان كافی آبكشی و خنثی می‌شود. این روش به Pad- Plait معروف می‌باشد.

مرسریزاسیون

این عمل بنام جان مرسر، كه در سال 1844 اثر سود سوزآور را بر پنبه مطالعه می‌كرد نامگذاری شده است و منظور از آ‎ن قرارداد نخ و یا پارچه‌ پنبه در حالت كشش در محلول سودسوزآور قوی می‌باشد. بر اثر مرسریزاسیون جلای پنبه افزایش می‌یابد. معمولاً پارچه‌های مرغوب پنبه ای پیراهنی، رومیزی، ملحفه‌ای و همچنین نخهای قرقره مرسریزه می‌شود. جلای حاصل از مرسریزاسیون به نوع پنبه و شرایط مرسریزاسیون بستگی دارد. پارچه‌های تهیه شده از نخ پنبه‌ای شانه شده برای این فرایند مناسب‌تر می‌باشد. زیرا وجود انتهای آزاد الیاف در سطح نخ و پارچه از جلای كالا می‌كاهد. علت افزایش جلای پنبه بعد از مرسریزاسیون، ناپدید شدن پیچیدگی در طول پنبه و دایره‌ای شكل شدن سطح قاعده در نتیجه صاف شدن سطح ناهموار آن توضیح داده می‌شود. سطح صاف پنبه مرسریزه شده انعكاس نور را بیشتر و یكنواخت‌تر می‌نماید. علاوه بر افزایش جلاء بر اثر مرسریزاسیون استحكام پنبه هم افزونی می‌یابد. این افزایش ممكن است تا 50 درصد استحكام اولیه برسد. ولی در عوض ارتجاعیت آن كاهش می‌یابد. افزایش استحكام بر اثر مرسریزاسیون را می توان چنین توضحیح داد  كه بر اثر كشش در حالت تورم مواضع كریستالی الیاف در جهت محور لیف جهت‌گیری می‌كنند. بر اثر مرسریزاسیون قدرت تورم پنبه در آب افزونی می‌یابد. و این خود جذب رنگینه را برای الیاف آسان‌تر می‌سازد. بعنوان مثال رنگینه‌های خمی با سرعت بیشتری جذب پنبه مرسریزه شده و راندمان رنگی بالاتر می‌باشد. به عبارت دیگر پنبه مرسریزه شده بطور كلی در مقایسه با پنبه مرسریزه نشده، در شرایط رنگرزی مساوی پررنگ‌تر جلوه می‌كند. (مرسریزه بعد از رنگرزی هم عمق رنگ را افزایش می‌دهد.)

شدت اثر مرسریزاسیون با درجه مرسریزاسیون نشان داده می‌شود كه با تعدادی پیچیدگی باز شده لیف پنبه و یا نمره فعالیت باریم اندازه‌گیری می‌شود.