بررسی هنر پاپ و جهانی شدن در هنر

بررسی هنر پاپ و جهانی شدن در هنر

قسمتی از متن:

هنر پاپ

«در یك دستگاه آسیاكن اعجازی وجود دارد كه در تمامی ملائكه بهشتی هم نمی‌توان آن را یافت»

«آراگون»

تعریف هنر پاپ

امروزه وقتی به گذشته نگاه می‌كنیم و پدیده پر اهمیت هنر پاپ را تمام و كمال،‌ از نظر می‌گذرانیم،‌دیدگاهی عمیق‌تر و بدور از تعصب نسبت به آنچه تاكنون از آن استنباط شده به دست می‌آوریم. ولی سعی بر این نیست كه بر محسنات عینی، بیش از اندازهتاكید شود،‌ بخصوص كه این وجه عینی در حیطه‌ای باشد كه احساسات و عواطف در آن نقش اصلی را ایفا می‌نماید.

در حیطه این هنر هیچ اثری وجود ندارد كه ـ حداقل در مورد برخی نكات ـ توسط اثر دیگری رد یا انكار شده باشد؛ به عنوان مثال: جیم داین كه از نظر برخی منقدان،‌ خارج از محدوده این هنر قرار می‌گیرد، به عقیده برخی دیگر موقعیت اصلی و مركزی را به خود اختصاص داده است.

جیمز روزنكوئیست،‌ كه حداقل مباحثه و تناقض در مورد او وجود دارد، به ندرت توسط كریستوفرفینچ از او یاد می‌شوند؛ كه خود او نیز به نوبه خود، حتی نامی از وسلمن نمی‌آورد. بعلاوه این واقعیت كه تمامی كتابهایی به هنر پاپ اختصاص دارد. تاوسط نویسندگان انگلیس یا آمریكایی نوشته شده است ـ بدور از هرگونه تعصب ـ بی‌توجهی به این هنر و غفلت اروپاییها، ژاپنیها و حتی كاناداییها را نسبت به هنر پاپ نشان می‌دهد. پرچمهای جسپر جونز نقش انكار ناپذیری را در بین نشانه‌های اولیه این حركت هنری ایفا می‌كنند و به نظر می‌‌رسد كه هیچ كس این جرات را به خود نمی‌دهد كه بدون افراشتن رنگهای ملی او، نامی از هنر پاپ بر زبان براند.

می‌توان گفت كه این،‌ بدون شك،‌ بهترین راه است برای انیكه از مورد هدف قرار گرفتن، توسط یك دوست،‌ اجتناب ورزید و بدین ترتیب جسپر جونز اثر هدفها را خلق كرد.

واكنش به جهت گیری‌های هنری و میهن پرستانه كمتر در مورد آنها اعمال شده است. در بیان این مطلب فقط آمریكا مد نظر ما نیست؛‌جایی كه در آن به وجود آمدن هنر پاپ كه البته مرهون شكوفایی اكسپرسیونیسم آبستره در پیش از آن است ـ احساس استقلال فرهنگی را كاملاً تقویت كرده و تا به امروز نیز تداوم یافته است. بعلاوه، از این زمان ـ از نظر برخی ـ این هنر بیشتر دموكراتیك است تا عوام فریبانه؛ اما با این حال نباید از نظر دور داشت كه هنر پاپ، به طور كامل در آمریكا نیز مورد استقبال قرار نگرفت. منقدانی كه عمیقا تحت تأثیر اكسپرسیونیسم آبستره یا كمی بعد از آن،‌ هنر مینی مال قرار گرفته بودند، توجه و ارادات بسیار ناچیزی به پاپ داشتند در قاره اروپا ( به استثنای بریتانیا) هنرمندان، منقدان و عامه مردم،‌ هنر پاپ را بیشتر به عنوان یك پدیده با تشخص آمریكایی می‌نگریستند وبدون هیچ اغراقی، می‌توان گفت كه احساسات موافق ویا ضد آمریكایی، نقش اساسی تری را در مقایسه با تصورات هنری «زیبایی شناسی»‌ در این میان ایفا می‌نمود.

با وجود این این دو دستگی بتنهایی در بین «پارتیزانهای هنر پاپ» در یك سو،‌ و «مقاومت كننده‌های ضد آمریكایی»‌ در سوی دیگر وجود نداشت علاوه براینها، دسته‌‌ای از هنرمندان، جایگاه ویژه‌ای را به این هنر دادند؛‌ آنها به شكلی ناخودآگاه این هنر را به كار گرفتند،‌ از این رو كه با هر دو نیاز احساسی و استعدادی آنها رابطه برقرار می‌نمود. با این وصف، یك احساس گناه مرموز،‌به دلیل پذیرش این سبك آمریكایی آشكار،‌ آنها را بر آن می‌داشت كه ولو گاهگاه،  احساسات ضد آمریكاییشان را در قالب موضوعات دیگر به نمایش بگذارند. به نظر می‌رسد كه از این روش عجیب اعتراض به حقایق هنر،‌ درمورد عده‌ای قلیل، چشم پوشی می‌شد،‌ و این عده عبارت بودند از:‌نمایندگانی ارائه دهنده هنر پاپ در قاره اروپا ودر همان زمان،‌ تقریبا تنها هنرمند آمریكایی مرتبط باهنر پاپ پیترسال بودكه به گونه‌ای آشكار موضع معترضانه‌ای دربرابر حقایق اجتماعی و سیاست آمریكای گرفته بود.

دربریتانیا، بر عكس، هنر پاپ از یك موضوع موافق آمریكایی ونه تنها آگاهانه بلكه كاملاً بی‌پروا، نضج رفت. بی‌تردید (حداقل از نظر نویسنده) این مساله عاملی شد برای اینكه هنرمندان بریتانیایی هنر پاپ، اولین كسانی باشند كه زمینه‌ای را فراهم نمودند تا سبك آمریكایی ویژه اواسط قرن بیستم، بر اساس آن رشد كند. این واقعیت كه سبك آمریكایی اولین قطعیت را در خارج از قلمرو آمریكایی خود پیدا كرد، كافیست تا ما را متقاعد سازد كه خصوصیات این هنر،‌ از تنگه‌های باریك جغرافیایی و تاریخی،  تا دور دستها عبور می‌كند و به عبارت دیگر، به عنوان سبكی برخاسته از پیشرفته‌ترین جوامع از لحاظ تكنولوژی، بویژه ازطریق شبكه‌های اطاعاتی و ارتباطی رسانه‌های جمعی به دورترین نقاط در حركت است. همانگونه كه به  نظر می‌رسد این سبك،  نه فقط در انگلیس، بلكه دردیگر نقاط اروپا،‌ به خوبی ریشه‌های مشخص فرهنگ آمریكایی را داراست (نظیر مدرسه قوطی خاكستر،‌  آدمهای دقیق،‌ استوارت دیویس،‌ ادوارد هوپر یا جوزف كورنل). در مقابل، این سبك هر آنچه را كه آزاد از هر گونه مهر فرهنگی بود،‌ شامل می‌گشت و به اختصار، هر چیز نو ظهور مثل یك عكس از روزنامه یا مجله، آگهی فیلم،‌ یك تصویر تلویزیونی، یك آگهی،‌ یك تبلیغ دیواری،‌ یك علامت نئونی، یك میز بازی «پین بال» سكوی نمایش اتومبیل و یا یك قوطی چای. از این رو مشخص می‌شود كه موضع گیریهایی كه قبلا تحت عناوین ضد آمریكایی و موافق آمریكایی شرح آنها داده شد به معنای علاقه و یا تنفر نسبت به یك ملیت بخصوص و اعضای آن نیست،‌ بلكه عبارتست از پذیرش یا رد سبك بخصوصی از زندگی كه رشد زاید الوصف تولید صنعتی و تكنیكهای تجاری، بر آن اعمال شده باشد و خلاصه اینكه،‌ روشی از زندگی كه به جامعه مصرفی موسوم است. هنر پاپ در واقع اولین وپیشروترین سبك در جامعه مصرفی است كه به طور ضمنی، موفقیت و گسترش جهانی، آن را شرح می‌دهد، تفسیر غلط این پدیده به عنوان رئالیسم اجتماعی اروپایی شرقی جلوه بدهد. در ابتدا، این موضوع كاملاً مشخص است كه هنر پاپ،‌به رغم اینكه تقریبا تمامی اشكالی را كه مورد استفاده قرار می‌دهد،‌ از زندگی روزمره وام گرفته است، در زمره رئالیسم قرار می‌گیرد. فقط كافی است كه اثر الدنبرگ را در نظر بگیریم تا اذعان داریم كه مشخص كردن مرز بین رئالیسم و سوررئالیسم در هنر پاپ كار مشكلی است. بعلاوه باید به خاطر داشت كه رئالیسم اجتماعی كه حول وحوش سالا 1934 در اتحاد جماهیر شوروی سابق وجود داشت نیز در دستور كار هنر پاپ، چه از لحاظ سبك و چه از لحاظ محتوا قرار گرفت. در این حال هنر پاپ نه تنها محصول ناخودآگاه ابتكار فردی به حساب می‌آمد،‌ بلكه نگریستن به آن به عنوان یك سبك معروف امریكایی به طور اخص و جامعه مصرفی به طور اعم، اشتباه می‌نمود. دیدگاه مخالفی كه به دلیل احساس گناه مرموزی كه قبلا ذكر شد، گاهگاه در اروپا توسعه می‌یافت، همچنان باقی ماند. بتحقیق، هنر پاپ، نه ادعایی بر سبك زندگی آمریكائیست، نه فرهنگی دررسانه‌های گروهی و نه حتی مدینه فاضله تكنوكراتها.