پایان نامه بررسی نماتد چغندر قند درشهرستان چناران

پایان نامه بررسی نماتد چغندر قند درشهرستان چناران

چكیده :

نوسانات تولید متأثر از عوامل مختلفی از قبیل تغییرات اقلیمی ، آفات و بیماریها ، علفهای هرز و ... می باشد .

درمیان این عوامل ، نماتد چغندر قند علاوه بر دامنه گسترش بالا بعنوان یكی از مهمترین عوامل محدود كننده كاهش عملكرد در منطقه چناران می باشد .

متأسفانه تكنیكهایكنترل كه تا به حال مورد استفاده قرار گرفته اند، سازگاری و پایداری كافی در كاهش اثرات سوء نماتد چغندر در شرایط و فرهنگ كشاورزی منطقه به همراه نداشته اند.

یافتن ارقام مقاوم یكی از راههایی است كه هر چند تولید آن نیاز به زمان طولانی دارد ، لیكن دانشمندان اصلاح نبات مصمم به یافتن آن می باشند. دراین راستا شركت سوئدی نوارتیس نوید تولید رقم مقاوم به نماتد به نام نماكیل (Nemakill) را داد.

با هدف بررسی مقاومت رقم نماكیل به نماتد آزمایش در ده مزرعه كه دارای آلودگی بالایی بودند ، اجرا گردید . رقم ایرانی BR1 نیز به عنوان شاهد در قطعات دارای آلودگی بالا در مجاورت آن كشت گردید. 

نماتد چیست ؟

نماتدها كرمهای نخی شكل و رطوبت پسندی هستند كه می‌توانند در طیف زیستی وسیعی در اكثر مناطق جهان یافت شوند. نماتدها در آبهای شیرین، آبهای شور، خاك، مواد پوسیده، گیاهان، جانوران و انسان مشاهده می‌شوند.

تغذیه نماتدها به اشكال متعدد از زیستگاهشان صورت می گیرد. آنها روی باكتریها و قارچها درمواد آلی مرده زندگی می‌كنند، به صورت شكارچی از دیگر نماتدها نیز تغذیه كرده و در بدن بسیاری از جانوران تكامل یافته ( مانند كرمهای trichina ) و یا گیاهان به صورت انگل به سر می برند. 

مبداٌ، تاریخچه و پراكنش

برای اولین بار حدود 130 سال پیش از این، نماتد مولد سیست چغندرقند ( H. schachtii) در آلمان به عنوان یك آفت شناسایی شد. در اواسط قرن نوزدهم میلادی، تولید چغندرقند در اروپا با یك روند افزایشی همراه بود و در همان زمان نیز بیماری چغندرقند در خاك شروع شد. خصوصاٌ آنكه در خاكهای تیره با پتانسیل بالا در منطقه ماگد بورگر بورد عملكرد چغندرقند به طور قابل ملاحظه ای كاهش یافت.

در سال 1859 پروفسور گیاهشناس بن، دكتر H. Schacht، عامل بیماری چغندرقند را شناسایی كرد :‌ كرمهای كوچكی متعلق به خانواده نماتدها كه انگل ریشه های چغندرقند می‌باشند. در سال 1871، A. Schmidt تحقیق كاملتری در مورد این آفت انجام داد و به افتخار كاشفش آن را Heterodera schachtii نامگذاری كرد. این نماتد از اهمیت اقتصادی در تاریخ برخوردار است. 

آسیب شناسی :

نماتد به خاطر تغذیه از ریشه گیاه باعث كاهش درصد قند در چغندر میگردد. همچنین در چغندرهائیكه بمنظور ازدیاد بذر كشت میشوند به خاطر وارد شدن ترشحات انگل در داخل گیاه باعث عقیمی میزبان میگردد. نماتد آنزیمهایی مثل آمیلاز، پكتیاز و پروتئاز را نیز برای حل كردن نشاسته، قند و پروتئین به داخل گیاه تزریق میكند. همچنین وجود آلودگی نماتد در مزارع چغندرقند گاهی باعث میشود تا عوامل دیگر بیماری زا باعث تشدید خسارت شوند. 

علائم آلودگی در مزرعه :

با محل و جمعیت اولیه انگل در ارتباط است. در اوایل به صورت لكه ای بوده و در اثر عدم رعایت عوامل پیشگیری، گسترش مییابد و تمام سطوح مزرعه انتشار می‌یابد. بطور كلی این علائم به /2 بخش عمده تقسیم و در /2 قسمت از گیاه دیده میشوند :

A – علائم هوائی  B – علائم ریشه ای.

A – علائم هوائی :  بوته ها از نظر رشد عقب افتادگی داشته و زردرنگ میشوند ( مانند كمبود مواد غذائی ). طول دمبرگها افزایش یافته و پهنك برگ كوچك میگردد. ولی در تابستان در اواسط روز بوته ها حالت پژمردگی دارند و برگها به اطراف می افتند و در غروب با خنك شدن هوا بوته ها حالت شادابی خود را باز می یابند. 

روش پیشگیری و كنترل مستقیم :

A – تناوب زراعی :  كه میتوان در این عمل از كشت گیاهان خانوادة غلات و بقولات بهره گرفت. ( با افزایش آلودگی تعداد سالهای تناوب باید اضافه گردد. )

B – آیش :‌ در این مورد باید توجه داشت كه علفهای هرز میزبان كنترل شوند. همچنین با انجام شخمهای عمیق و یخ آب در زمستان و زدن شخم نیمه عمیق و سطحی در زمین آیش، به نتیجه بهتری میتوان دست یافت.

C – استفاده از گیاهان تله :‌ میتوان تربچه و شلغم را نام برد. در این روش قبل از اینكه لاروها فرصت ورود به داخل ریشه گیاه را پیدا كنند، كشت را بر می گردانند و بقایای گیاهی را از بین میبرند. باید دقت كافی نمود كه كشت در زمان مورد نظر برگردانده شود چون در صورت تأخیر در این كار احتمال بالا رفتن آلودگی بسیار زیاد میباشد.

D – عدم استفاده از فاضلاب كارخانجات قند بعنوان آب مورد استفاده زمینهای كشت چغندر قند ( در صورت استفاده از فیلتراسیون با منافذ كمتر از 250 میكرون بهره گیری شود. )

E - زمان كاشت : با توجه باینكه شروع فعالیت نماتد در حرارت 12- 15 درجه سانتیگراد میباشد میتوان با كشت زود هنگام گیاه را از حمله نسل اول لاروها در امان نگاه داشت و بعد از این دوره بعلت رشد كافی غده چغندر در مقابل نماتد مقاوم میگردد و خسارت كمتری را متحمل خواهد شد. همچنین بابرداشت محصول و با توجه به عامل زمانی گیاه از حمله نسل چهارم لاروها نیز تا حدودی مصون خواهد ماند.

F – استفاده از بذر مقاوم :  در بعضی از واریته های چغندر وحشی ژن مقاوم به نماتد وجود دارد كه با تلاقی این واریته ها با چغندرقند گیاه مقاوم بوجود می آید. البته این روش در دراز مدت قابل استفاده نیست. چون در طی زمان نماتد خود را با گیاه مقاوم تطابق میدهد. بهمین دلیل متخصصان اصلاح نباتات پیوسته در حال بوجود آوردن ارقام مقاوم جدید میباشند. از اقدامات جدیدی كه برای كنترل نماتد انجام میگیرد و در حال بررسی و مطالعه میباشد میتوان از مبارزه بیولوژیكی بوسیله قارچها نام برد.

آشنائی با آزمایشگاه نماتولوژی :

شركت تحقیقات و خدمات زراعی چغندرقند خراسان بنا به گسترش و بالا بردن سطح آگاهی كشاورزان چغندركار در مسائل مختلف زراعی و شناسایی و كنترل زمینهای آلوده به نماتد اقدام به تشكیل آزمایشگاه نماتولوژی نموده است.

بعد از نمونه بردرای خاك از زمینهائی كه به كشت چغندر قند میخواهند اختصاص یابند و انتقال نمونه به آزمایشگاه ابتدا خاك را بخوبی مخلوط كرده و بعد از الك كردن بعلت اینكه در اكثر مواقع دارای رطوبت میباشد خاك را بر روی سطح صافی پهن كرده تا رطوبت آن گرفته شود. بعد از خشك شدن مقداری از آن را وزن كرده و بوسیله دستگاه خاكشوئی ذرات درشت مانند بقایای گیاهی را از خاك جدا می نمائیم.